تعریف ها و اصطلاحات مهم جوش
تعاریف و اصطلاحات مهم جوش(Weld) کدامند
اتصال موضعی فلز، كه در آن اتصال با حرارت دادن به ميزان مناسب، با كاربرد فشار يا بدون كاربرد فشار، با استفاده از مواد پرکننده يا بدون مواد پركننده، صورت مي‌گيرد را جوش گويند.
جوش ايده آل
جوش ايده آل را مي توان به محل اتصالي اطلاق نمود كه نتوان آن موضع را از قسمتهاي ديگر قطعات جوش داده شده تشخيص داد. با وجود دست نيافتن به اين چنين مشخصات ، مي توان خواص محل اتصال را چنان بالا برد كه در عمل ، كاملاً رضايتبخش باشد.
منطقة متاثر از جوش(Heat Affected Zone – HAZ)
قسمتي از فلز پايه كه ريز ساختار و خواص مكانيكي آن توسط حرارت جوشكاري ، لحيم كاري سخت ، لحيم كاري يا برشكاري حرارتي تغيير پيدا كرده است را منطقة متاثر از جوش مي نامند.
چاله جوش (Crater)
فرو رفتگي در انتهاي جوش، در جوشكاري قوسي ناشي از عقب كشيدن سريع الكترود را چالة جوش مي نامند.
ضريب ذوب (Fusion Coefficient)
ضريب ذوب الكترود، مقدار فلزي است ( بر حسب گرم ) كه در مدت يك ساعت به ازاي يك آمپر از شدت جريان جوشكاري ذوب مي شود. به همين دليل، واحد اندازه گيري ذوب عبارت است از : گرم بر آمپر ساعت.
عوامل مؤثر بر ضريب ذوب ، عبارتند از :
1. تركيب شيميايي مغزي الكترود
2. تركيب شيميايي روكش الكترود
3. ضخامت روكش الكترود
4. مقدار جريان مصرفي برق و نوع جريان و پلاريتي
5. فرآيند جوشكاري مورد استفاده
6. قطر الكترود مصرفي
تجربه ثابت كرده است كه بالا بودن ضريب ذوب يك الكترود، سرعت جوشكاري با آن را افزايش مي‌دهد. به همين علت، هنگام طراحي با تدوين WPS، در مواردي كه به سرعت جوشكاري بالا نياز مي باشد ، بايد الكترودي را انتخاب نمود كه ضريب ذوب بالاتري را داراست.
نرخ ذوب (Melting Rate)
طول قطر الكترود ذوب شده در يك دقيقه را نرخ ذوب آن الكترود مي نامند.
نرخ ذوب به عوامل زير بستگي دارد:
1. مقدار يا شدت جريان مصرفي
2. فرآيند جوشكاري
3. قطر الكترود مصرفي
4. ضخامت روكش الكترود
5. تركيب شيميايي روكش الكترود
6. تركيب شيميايي مغزي الكترود
7. فاصلة نوك الكترود تا حوضچة جوش
ضريب رسوب (Deposition coefficient)
ضريب رسوب، در حقيقت جرم فلز جوش رسوب شده، تحت شرايط خاص در آمپر دقيقه براي يك الكترود معين بوده و با ضريب ذوب ، قابل مقايسه مي باشد.
حداكثر شدت جريان مجاز ( Permissibly Maximum Current )
هر چه شدت جريان جوشكاري بيشتر باشد، مقدار فلز ذوب و رسوب بيشتر و در نتيجه راندمان ذوب يا رسوب افزايش پيدا مي‌كند. اما اگر شدت جريان از حد تعيين شده براي هر الكترود تجاوز نمايد، افزايش پاشش، جرقه، اكسايش و حتي تبخير مذاب را در پي داشته و علاوه بر كاهش بازدهي، كيفيت سطح و ظاهر نامناسبي در سطح و كناره هاي خط جوش را پديد مي آورد. همچنين به دليل افزايش بيش از حد درجه حرارت در مغزي الكترود ( به دليل وجود مقاومت الكتريكي )، طول زيادي از الكترود ذوب نشده، سرخ شده و حتي ممكن است به جدايش و ترك برداشتن روكش الكترود از سطح مغزي آن منجر شود كه اين به نوبة خود، سبب ريزش روكش جامد به درون حوضچه جوش و باقي ماندن سرباره در جوش و نيز كاهش ظرفيت هاي حفاظتي از حوضچة جوش و در نتيجه ورود گازهاي اتمسفري به درون حوضچه خواهد شد.
وزش قوس ( Arc Blow )
عبور جريان الكتريكي در الكترود و قطعه كار در كابل اتصال، حوزة مغناطيسي بوجود مي‌آورد كه به صورت دايره هاي متوالي عمود بر مسير عبور جريان برق است. هنگامي كه اين حوزة مغناطيسي نامتعادل باشد ، قوس به طرفي كه تمركز حوزة مغناطيسي بيشتر است ، منحرف مي شود. اين انحراف را وزش قوس گويند. در جوشكاري با جريان مستقيم كه حوزة مغناطيس تشكيل شده جهت ثابتي دارد، وزش قوس بيشتري اتفاق مي افتد.
راههای جلوگیری و کاهش وزش قوس:
تغییر نوع جریان از DC به AC
کاهش شدت جریان الکتریکی
کاهش طول قوس الکتریکی تا حد ممکن
در صورت امکان پیچیدن کابل متصل به زمین به دور قطعه کار (ایجاد جوزه مغناطیسی جدید جهت خنثی کردن حوزه مغناطیسی اولیه)
تغییر محل کابل زمین به مکانهای دورتر از محل جوش
تمیزی قوس Cleaning : يكي ديگر از ويژگي هاي قطب معكوس [DCEP],[DCRP] عمل تميز كاري است. به دليل حركت الكترون ها از كار و برخورد يونهاي مثبت از الكترود به قطعه كار در محل تشكيل قوس، كه باعث شكستن لاية اكسيدي مي شود. از اين ويژگي در جوشكاري فلزاتي كه لايه اكسيدي دارند مانند آلومينيوم به نحو مطلوبي استفاده مي شود.
در جوشكاري با برق با جريان متناوب ( AC ) به علت تغيير جهت جريان الكترود ، به تناوب نيم سيكل منفي و نيم سيكل بعد مثبت است. پس مي توان گفت 2/1 حرارت در كار و 2/1 حرارت در الكترود توزيع شده و عمل تميز كاري قوس در نيم سيكلي كه الكترود مثبت است صورت مي گيرد.
