فرآیندهای بازرسی جوش
فرآیندهای بازرسی جوش کدامند
بازرسی قبل از جوشکاری
بمصداق پیشگیری موثرتر از درمان است می توان گفت: اعمال یك برنامه بازرسی چشمی مسئولانه می تواند از پیدایش 80 تا 90 درصد از عیوب معمول در جوشكاری جلوگیری كند.
1. اطلاع از كيفيت مورد نظر كار و ميزان حساسيت سازه
بطور قطع يك بازرس بايستي محل استقرار سازه را از لحاظ زلزله خيز بودن، در معرض خوردگي اتمسفري يا خوردگي شيميايي بودن، بارگذاري سازه بر اساس استاتيكي محاسبه شده يا ديناميكي؟ تعداد طبقات اسكلت فلزي، نحوه اتصالات، ضخامت ورق‌ها، موقعيت و تجهيزات كارگاهي بررسي قرار دهد.
2. مطالعه دقيق نقشه ها و مشخصات فني (اجزاء جوش، اندازه ها و مشخصه فرآيند)
3. مقايسه مشخصه داده شده توسط مشتري و كيفيت مورد نياز با محصول.
4. مطالعه استانداردهاي مربوطه و انتخاب استانداردهاي اجرائي
مروري بر استانداردهاي جوش در سازه هاي فلزي امري ضروري است. در بعضي موارد مي توان بر اساس استانداردهاي بين المللي برداشتهايي متناسب با كار از استاندارد اقتباس و در اجرا بكار گيرد.
5. بررسی WPS و PQR مورد استفاده و بررسی مطابقت کار با آن دو
6. انتخاب و بازرسي مصالح [و تجهیزات مورد استفاده]
شامل صفحه سنگ ،برس سيمي ، انبر جوشكاري ، ماسك و شيشه آن (از نظر كيفيتي و ايمني)
7. انتخاب و بازرسي مواد مصرفي جوشکاری
شامل الکترود، فیلر مصرفی، نحوه انتخاب مواد مصرفي جوشكاري و بازرسي و تست آنها در دستيابي به كيفيت بالا در اتصالات جوش نقش تعيين كننده دارد.
8. بازرسي متریال و ورق هاي مصرفي
ورق ها بايستي از نظر تركيب شيميايي و خواص مكانيكي كنترل شوند بايستي به منظور بررسي خواص مكانيكي ورق در جهت نورد و خلاف جهت نورد نمونه برداري انجام داده و آزمايش كشش سطحي جهت بررسي استحكام فولاد صورت گيرد. ضمناً از نظر ظاهري ورق ها بايد كنترل و بازرسي شوند، بعضاً سطوح ورق ها داراي ترك، ناپيوستگي هاي زياد، زنگ زدگي شديد و در مواردي از نظر ابعاد دو پهن مي باشند.
در مواردي كه سطح ورق ها داراي ناپيوستگي هاي با عمق زياد و يا سوراخ باشد و نياز به اين باشد كه با جوش پر شود، بهتر است اولاً اين مواد با الكترودهاي كم هيدروژن مثل E7018 اصلاح شوند، ثانياً پس از جوشكاري با آزمايش هاي PT يا MT از كيفيت كامل موضع جوشكاري شده اطمينان حاصل نمود.
9. چك كردن ناپيوستگي هاي فلز پايه
10. چك كردن فيت آپ و تراز بندي اتصالات جوش
11. اطمينان از تطابق فلز پايه و مواد مصرفي با دستورالعمل
12. اطمينان از عدم وجود عيوبي مانند لايه اي شدن، ناخالصي ها و … (اعمالPT يا MT در صورت نياز)
13. بازرسي از آماده سازي لبه ها بر اساس دستورالعمل و اطمينان از صحت ابعاد و تلورانس ها
14. ارائه دستورالعمل اصلاحي در صورت وجود موارد غير قابل قبول در بند 2 و 3
15. بررسي شرايط محيطي بر اساس استاندارد مربوطه
16. بررسي تمام نقشه ها، دستورالعمل و نيازهاي ديگر
17. اندازه انحراف، تلرانس ها ، نوع پشت بند
18. هم راستايي، خالجوش ها، تكه هاي پل زني و غيره
بازرسي در حين جوشكاري
1. بازرسي قطعات متصل شونده [Fit-up] و درز جوش :
1.1. زاويه شيار (Groove angle)
1.2. دهانه ريشه (Root opening)
1.3. ترازبندي اتصال (Joint alignment)
1.4. پشت بند (Backing)
1.5. الكترودهاي مصرفي (Consumable insert)
1.6. تميز بودن اتصال (Joint cleanliness)
1.7. خال جوش ها (Tack welds)
1.8. نحوه اتصالات گوشه محل استقرار اتصال سپري از نظر يكنواختي فواصل در طول اتصال
2. بازرسي پخ جوش و سطوح مجاور به منظور اطمينان از تميزي و عدم آلودگي با مواد زيان بخش
معمولاً سطوح پخ سازي شده چون با هوا برش انجام مي شود ، ممكن است سطوح پخ پوسته هاي اكسيدي داشته باشد كه حتماً بايستي تميز و عاري از اكسيدهاي سطحي باشد ، همچنين چربي ، گريس ، روغن و زنگ زدگي و رنگ روي سطوح اتصال بايستي كاملاً تميز شوند زيرا در غير اين صورت باعث بروز عيوب سطحي و داخلي در جوش خواهند شد.
3. بازرسي سطوح جوشكاري شده با شعله يا شيار زده، از نظر پوسته، ترك و غيره.
4. بازرسي ترتيب و توالي جوشكاري، استفاده از قيدها، گيره ها و ساير تمهيدات جهت كنترل پيچيدگي ناشي از جوشكاري
رعايت ترتيب جوشكاري باعث پيشگيري از پيچيدگي در جوش و ورق و نيز باعث جلوگيري از بروز عيوب مثل ترك ، عدم نفوذ ، عدم ذوب و غيره مي شود. در صورت عدم رعايت ترتيب جوشكاري باعث ايجاد تنش هاي پسماند در اتصال جوش مي شود. تنش‌هاي پسماند تنش‌هايي هستند كه در قطعه مي مانند، حتي اگر بار خارجي بر روي قطعه وجود نداشته باشد. اين تنش ها در واقع در اثر گرم و سرد شدن غير تعادلي قطعه بوجود مي آيند.
5. بازرسي مواد مصرفي جوشكاري از نظر داشتن شرايط مطلوب و گرم و خشك
الكترودهاي جوشكاري بايستي از آلوده شدن به رطوبت و روغن مصون بمانند. شرايط انبارداري بايستي به صورتي باشد كه اولاً رطوبت نسبي هواي انبار حداكثر 60 درصد و درجه حرارت انبار بيش از 18 درجه سانتيگراد باشد. ضمناً قفسه ها و طبقات نگهداري الكترود بايستي نسبت به ديوار و كف انبار فاصله داشته باشد و هنگام حمل ضربه نخورد.
6. بازرسي جوشكاران تاييد صلاحيت شده و كنترل كيفيت جوش آنها در حين كار
بازرس مجاز مي باشد كه اگر جوشكاري قبلاً در تست اوليه صلاحيت وي تاييد شده باشد ولي در حين كار اصول كيفيتي را رعايت نكند يا كيفيت جوش او مورد تاييد نباشد از ادامه كار آن جلوگيري بعمل آورد.
معمولاً جوشكاري كه تاييد صلاحيت شده است ، اگر بيش از 6 ماه در حالت پذيرفته شده جوشكاري نكند بايستي مجدد از وي تست صلاحيت گرفته شود.
7. كنترل تميز كاري و حذف سرباره هاي جوش در بين لايه و پاس هاي جوشكاري
در صورت عدم تميز كاري سرباره جوش در حين كار باعث مردود شدن اتصال جوشكاري شده در قسمت هاي نهايي خواهد شد و در نتيجه باعث تخريب اتصال و افزايش دوباره كاري ها مي گردد.
8. بازرسي پيش گرم كردن و حفظ درجه حرارت بين پاسي در صورت لزوم
جوشكاران مطابق دستورالعمل جوشكاري ارائه شده ملزم به رعايت دماي پيش گرم و حفظ دمای بين پاس هاي جوشكاری مي باشند. در صورت جوشكاري به صورت پيوسته و داغ روي پاس هاي جوش و عدم رعايت دماي بين پاسي، باعث سوختن عناصر آلياژ فلز جوش شده و خواص مكانيكي اتصال جوش كاهش مي يابد. و اگر دماي پيش گرم ( در صورت ضرورت داشتن) رعايت نگردد، منجر به ايجاد ترك در فصل مشترك بين جوش و ورق خواهد شد.معمولاً عمليات پيش گرم براي ورق هاي با كربن بالاتر از 0.25 درصد و نيز براي ورق هاي با ضخامت بالا ( 20mm ) ضرورت پيدا مي كند.
9. كيفيت پاس ريشه جوش weld root bead
10. آماده سازي ريشه اتصال قبل از جوشكاري طرف دوم
11. [انجام جوشکاری] لايه هاي بعدي [بلافاصله بعد از پاس ریشه] جهت كيفيت جوش معلوم
12. تميز نمودن بين پاسها
13. پيروي از پروسيجر كاري
14. بررسی کنترل پارامترهای جوشکاری از جمله ولتاژ،آمپر، حرارت ورودی ،سرعت.
15. اطمينان از پاك بودن سطح جوش از آلودگيها، زنگ، رنگ، چربي و …
16. اطمينان از در حد مجاز بودن ميزان ناهمراستايي و ناهمگوني لبه هاي اتصال و بازرسي از تك جوشها
17. در صورتيكه جوش اوليه جزو جوش نهايي گردد، جوشكار تاييد شده بايد آنرا انجام دهد.
18. عدم وجود ترك در جوش اوليه
19. کنترل درجه حرارت پیشگرم، حفظ درجه حرارت بین پاسی در صورت لزوم
21. شدت جريان، ولتاژ و سرعت جوشكاري
اندازه گيري آمپر نزديك به محل قوس با استفاده از آمپرسنج گيره اي
اطمينان از اجراي صحيح دستورالعمل توسط جوشكاران
بررسي نحوه كار جوشكار حين جوشكاري
بازرسي چشمي از پاس ريشه
اعمال بازرسي مشابه مورد قبل براي سطح زيرين در اتصالات دوقلو و اطمينان از عدم وجود عيوب مختلف مخصوصاLOF
اعمالpt يا mt در محلهاي اتصال گيره ها و نگهدارنده ها پس از برداشتن جوش آنها
اطمينان از تطابق ترتيب جوشكاري با ترتيب مشخص شده در دستورالعمل
تلورانسها و عدم همراستايي بايد در حد مجاز مشخص شده در استاندارد باشد.
